Gospodarka Obiegu Zamkniętego w opakowaniach

W całym światowym przemyśle opakowań, projektowanie o obiegu zamkniętym stało się kluczem do przyszłościowych opakowań. Wiele firm już wspiera inicjatywy rynkowe promujące gospodarkę cyrkulacyjną i systemy recyklingu w obiegu zamkniętym. Na czym polega ta koncepcja i z jakimi wyzwaniami się spotyka?

Różnorodne czynniki, takie jak niedobór surowców, rosnące koszty energii, wzrost liczby ludności, skutki zanieczyszczenia środowiska i zmian klimatycznych oraz zmieniające się preferencje konsumentów, zmuszają firmy do dokładniejszego przyjrzenia się wykorzystywanym przez nie materiałom i energii oraz do ponownego przemyślenia procesów produkcyjnych. Powstały nowe całościowe ramy, znane jako Gospodarka Obiegu Zamkniętego, które zachęcają do odejścia od tradycyjnego modelu.
 

Co to jest Gospodarka Obiegu Zamkniętego?

Odkąd zaczęto produkować przedmioty i handlować nimi, ludzie korzystają z zasady „wyprodukuj, użyj, wyrzuć”. Ta liniowa gospodarka umożliwiła rozwój przemysłu i niesamowity wzrost. Produkcja i ekspansja gospodarcza ma jednak wysoką cenę ponieważ wymaga dużych ilości energii oraz tanich, łatwo dostępnych materiałów. Powoduje także coraz większe szkody dla środowiska i społeczności. Rozwiązaniem, które ma pozytywnie wpłynąć na ten stan rzeczy i zmienić dotychczasowe nawyki jest właśnie gospodarka cyrkulacyjna. 

Gospodarka obiegu zamkniętego opiera się na trzech podstawowych zasadach:   

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów i zanieczyszczeń.
2. Utrzymywanie produktów i materiałów w stanie używalności.
3. Regeneracja systemów naturalnych. 

Gospodarka o obiegu zamkniętym to model ekonomiczny, który koncentruje się na ograniczaniu marnotrawstwa zasobów wykorzystywanych w procesie produkcyjnym, kładąc nacisk na wykorzystanie zasobów odnawialnych, produktów ubocznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz materiałów biodegradowalnych oraz odzyskiwanie i ponowne wykorzystanie odpadów z procesu produkcyjnego. Jest to do pewnego stopnia ewolucją recyklingu, ale ma również ważną różnicę. W recyklingu zużyty produkt rozkłada się na surowce, które są odzyskiwane i ponownie wykorzystywane w produkcji nowych produktów. W gospodarce o obiegu zamkniętym produkt jest projektowany od początku tak, aby można go było zrekonstruować i ponownie przetworzyć, aby mógł zostać ponownie użyty jako nowy.

Sprawdź również: Opakowania biodegradowalne – 8 ważnych korzyści!

Od społeczeństwa jednorazowego do gospodarki o obiegu zamkniętym

Wyprodukuj, użyj, wyrzuć – ta zasada jest nadal głęboko zakorzeniona w naszym zachowaniu. Jednak dla skutecznej ochrony klimatu, środowiska i zasobów kluczowe jest rozwijanie tego zrozumienia. Gospodarka o obiegu zamkniętym ma sens ekologiczny, społeczny i ekonomiczny. Dobrą wiadomością jest jednak to, że możemy znacznie zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych, oszczędzać zasoby i ograniczać emisję gazów cieplarnianych. Wszystkie narzędzia, pomysły i rozwiązania w tym zakresie są już dla nas dostępne. Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym jest pożądane zarówno z punktu widzenia ochrony środowiska, jak i społeczeństwa, a także opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia.

Liniowy system pakowania to nazwa systemu krótkich cykli życia opakowań. Prawie 90 procent wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych jest produkowanych od podstaw. Najważniejszy surowiec z reguły: surowiec kopalny ropa naftowa. Aby przejść od społeczeństwa jednorazowego do gospodarki o obiegu zamkniętym, w badaniu WWF sformułowano siedem głównych środków, dzięki którym przejście opakowań na system o obiegu zamkniętym może się udać:

1. Unikaj niepotrzebnego pakowania – już samo to może zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów z tworzyw sztucznych o osiem procent do 2040 roku. Jednolite normy i wytyczne dotyczące opakowań z tworzyw sztucznych są ważnymi warunkami realizacji tego działania.
2. Więcej systemów wielokrotnego użytku – na przykład w supermarketach można by znacznie zwiększyć udział opakowań wielokrotnego użytku. Istnieją również dobre koncepcje wielokrotnego użytku dla opakowań transportowych. 
3. Wymień materiały słabo nadające się do recyklingu – szacuje się, że dziewięć procent jednorazowych tworzyw sztucznych można zastąpić materiałami, które mają lepszy wpływ na środowisko i łatwiej poddają się recyklingowi. Tam, gdzie opakowanie jednorazowe jest niezbędne, plastik można częściowo zastąpić papierem lub materiałami pochodzenia biologicznego. Wielu naukowców cały czas poszukuje innowacyjnego materiału opakowaniowego, ale wiele opcji jest już dostępnych.
4. Projekt do recyklingu – wiele opakowań składa się z kilku warstw różnych materiałów, których nie można od siebie oddzielić. Jednak w przypadku recyklingu plastik musi być jak najczystszy. Zgodnie z ustawą o opakowaniach do 2022 r. wskaźnik recyklingu powinien wynieść 68 proc. Obecnie jednak tylko 20 procent jest poddawanych recyklingowi.
5. Lepsza segregacja i sortowanie – nadal nie ma ogólnopolskiego standardu zbierania i sortowania odpadów opakowaniowych. Może to prowadzić do zamieszania. Standaryzacja krajowa z jasnymi instrukcjami i towarzyszącą im długofalową kampania ułatwiłaby konsumentom cykliczne postępowanie z odpadami z tworzyw sztucznych i zwiększyła wskaźnik recyklingu.
6. Nowe przepisy i technologie dla tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością – nie wszystkie tworzywa sztuczne pochodzące z recyklingu nadają się do pakowania żywności. Gdyby rodzaje plastiku były zbierane osobno, można by je poddać recyklingowi do znacznie wyższej jakości. Użytecznym rozwiązaniem uzupełniającym może być tutaj recykling chemiczny, w którym produkt rozkłada się na podstawowe, chemiczne elementy budulcowe.
7. Promuj rynki recyklingu – produkcja zupełnie nowych tworzyw sztucznych jest wciąż tania, ale ich sortowanie i przetwarzanie jest bardziej złożone i kosztowne. Aby więcej opakowań było wytwarzanych z materiałów pochodzących z recyklingu, muszą istnieć bodźce ekonomiczne. Pomóc w tym mogą jednolite normy, na przykład w określeniu jakości recyklatów. Można również stworzyć zachęty ekonomiczne, aby pobudzić popyt na materiały z recyklingu.

Wprowadzenie gospodarki o Obiegu Zamkniętym wymaga współpracy wszystkich podmiotów w całym łańcuchu. Ludzie, zarówno producenci jak i konsumenci, muszą wiedzieć, czy opakowanie nadaje się do ponownego użycia, recyklingu czy kompostowania. Po użyciu muszą odesłać opakowanie we właściwe miejsce, aby mogło zostać poddane procesowi ponownego użycia, recyklingu lub kompostowania. Co za tym idzie konieczna jest zmiana świadomości nie tylko producentów opakowań, ale przede wszystkim konsumentów.
 

Gospodarka Obiegu Zamkniętego – na czym polega

Jednym ze sposobów, w jaki firmy mogą aktywnie przyczynić się do rozwoju gospodarki

 cyrkulacyjnej, jest przejście na zrównoważone i innowacyjne rozwiązania w zakresie opakowań. Dwa z kluczowych celów gospodarki cyrkulacyjnej to ograniczenie wpływu odpadów z tworzyw sztucznych i opakowań jednorazowych. Firmy, które uwzględniają wymogi prawne i świadomość ekologiczną konsumentów, mogą obniżyć koszty utylizacji, stosując zrównoważone, przyjazne dla środowiska opakowania.

Zasada gospodarki cyrkulacyjnej w odniesieniu do opakowań ma trzy punkty wyjścia: 

• Należy uniezależnić produkcję opakowań od surowców kopalnych i stosować surowce zrównoważone.
• Opracowywać produkty i projekty produktów w taki sposób, aby recykling był optymalnie możliwy. W fazie użytkowania opakowania powinny być ponownie wykorzystane.
• Unikać tzw. „wycieków” do systemów naturalnych, takich jak śmieci morskie, oraz zapewnić skuteczny recykling materiałów.

Gospodarka Obiegu Zamkniętego oznacza to, że nie należy używać więcej materiałów opakowaniowych niż to konieczne. Model ten zakłada nowe sposoby wymyślania i projektowania produktów. Procesy, łańcuchy dostaw, a nawet modele biznesowe produkcji i konsumpcji są projektowane od początku w celu odtworzenia, ponownego przetwarzania, naprawy i ponownego wykorzystania istniejących już materiałów i produktów.

Do wprowadzenia w życie gospodarki cyrkulacyjnej konieczne jest zoptymalizowanie łańcucha dostaw oraz wykorzystywanie materiałów pochodzących z recyklingu. Dawanie materiałom opakowaniowym drugiego życia i zapewnienie, że można je poddać recyklingowi lub ponownie wykorzystać, to podstawa, która hamuje irracjonalne, nieodwracalne wyczerpywanie się zasobów naturalnych oraz niszczenie biosfery z powodu zanieczyszczenia środowiska.

Wyzwania gospodarki o obiegu zamkniętym

 

Nieprawidłowe funkcjonowanie rynku tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu jest jedną z największych barier, przed którymi stoi gospodarka o obiegu zamkniętym. Surowcami do produkcji większości tworzyw sztucznych są paliwa kopalne, które są obecnie tańsze niż materiały z recyklingu. W związku z tym ekonomika recyklingu tworzyw sztucznych jest słaba. Aby stymulować popyt i stymulować rynki końcowe materiałów pochodzących z recyklingu, firmy muszą zobowiązać się do stosowania żywic pokonsumpcyjnych (PCR) zawsze, gdy jest to możliwe. Zastosowanie PCR pobudzi popyt na materiały, tworząc żywotne rynki końcowe, które umożliwią krajowy strumień recyklingu.

Co więcej, obecnie producenci tworzyw sztucznych i opakowań mają niewielką lub żadną motywację do rozważenia recyklingu lub ponownego wykorzystania produktów.  Problem polega na tym, że musi zostać to już uwzględnione w procesie projektowania produktów. Tym bardziej, że tworzywa sztuczne składają się z różnych łańcuchów molekularnych zwanych polimerami. Charakteryzują się one szeroką gamą właściwości i mogą być w dużym stopniu dostosowane do specyficznych wymagań każdego producenta. Ta różnorodność komplikuje jednak proces recyklingu. Ponadto większość opakowań, na których dziś polegamy, jest wykonana z kilku rodzajów materiałów, klejów i powłok, których nie można łatwo oddzielić i poddać recyklingowi, co utrudnia cały proces.

Jednak zrównoważona gospodarka o obiegu zamkniętym jest niezwykle ważna i firmy powinny dążyć do wdrożenia jej w życie. Gospodarka cyrkulacyjna może nie tylko zmniejszyć nasz wspólny problem z odpadami, ale także przyczynić się do poprawy dostaw surowców, a tym samym zmniejszyć ślad węglowy. Inne korzyści obejmują pozytywny impuls dla wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy. Innymi słowy, gospodarka o obiegu zamkniętym nie jest kompromisem, ale synonimem lepszej przyszłości dla nas i dla naszej planety.