Czym jest jednoosobowa działalność gospodarcza?

Jednym ze sposobów na sformalizowanie wykonywanej pracy jest założenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Na taki krok decydują się osoby, które chcą sprofesjonalizować swoją działalność i zacząć pozyskiwać szerokie grono klientów do swojej firmy. Otworzenie własnego, jednoosobowego biznesu wiąże się jednak z koniecznością długofalowego i wnikliwego analizowania wielu kwestii. Przedsiębiorca musi mieć wiedzę dotyczącą prowadzenia biznesu i optymalizowania działania swojej firmy.

Statystyki są nieubłagane – prawie 25% biznesów upada lub zawiesza się po roku od otworzenia firmy. To zaś sprawia, że wiele osób ma duży dylemat związany z tym, czy warto jest otworzyć JDG, czy też zaangażować się w inny sposób zarabiania. W poniższym artykule wyjaśniam zawiłe kwestie dotyczące definicji, rodzajów opodatkowania oraz możliwości, jakie stoją przed początkującym przedsiębiorcą. Biorę na tapet proces otwierania, zawieszania czy zamykania takiej działalności. Objaśniam także, dlaczego pomoc księgowej jest w dużym stopniu ułatwieniem dla wielu osób.
 

Zgodnie z zapisami ustawowymi, każda jednoosobowa działalność gospodarcza ma pewne cechy. Dzięki nim można określić, czy dana osoba spełnia warunki, aby jej aktywność mogła zostać uznana za rzeczywistą działalność. Ustawa Prawo Przedsiębiorców wyróżnia definicję działalności gospodarczej. Jest to działalność, która jest:

To najbardziej podstawowa definicja tego terminu, która co prawda może być szeroko interpretowania. Niekiedy nie da się bowiem dokładnie ustalić, czy niektóre czynności spełniają np. kryteria pracy ciągłej. Generalnie rzecz biorąc, każda osoba, która wykonuje jakieś czynności, które posiadają te trzy cechy – i nie wiąże jej inny typ umowy, np. umowy o pracę, może zostać uznana za przedsiębiorcę. W niektórych przypadkach działalności nie trzeba jednak rejestrować i można ją wykonywać jak gdyby z pominięciem formalności. To tzw. działalność gospodarcza nierejestrowana.
 

To przede wszystkim mocno uproszczona forma JDG, przy czym aby z niej skorzystać, trzeba spełnić kilka norm. Aby można było mówić o działalności nierejestrowanej, zarobki przedsiębiorcy nie mogą być wyższe z tytułu wykonywania tych czynności, niż 50% minimalnego wynagrodzenia. Połowa wynosi obecnie ok. 1500 złotych miesięcznie. Kolejny warunek to brak prowadzenia firmy w okresie ostatnich pięciu lat.

JD nierejestrowana jest prostą formą prowadzenia biznesu, gdyż w jej ramach nie trzeba niczego zgłaszać do urzędów, ani płacić składek ZUS. Nie uiszcza się również zaliczek podatkowych, ani nie trzeba prowadzić księgowości, a jedynie prostą ewidencję sprzedanych dóbr. Problem pojawia się w momencie, gdy dochody z takiej działalności przekroczą wspomnianą połowę średniego miesięcznego wynagrodzenia. Wówczas taki przedsiębiorca jest zobligowany do otworzenia pełnoprawnej działalności. 
 

To przede wszystkim znakomita opcja dla osób, które chcą zwiększyć swoją elastyczność i móc pracować na własnych warunkach. W ramach JDG przedsiębiorca sam wyszukuje sobie kontrahentów, dla których będzie realizować swoją pracę. Nie wiąże go tym samym umowa ze swoim pracodawcą. Może realizować zadania dla wielu firm, bez konieczności angażowania się w wykonywanie obowiązków tylko dla jednego podmiotu. Taka forma działalności wiąże się jednak z bardzo dużą odpowiedzialnością i wymaga dotrzymania szeregu warunków formalnych, o ile nie mówimy o działalności nierejestrowanej.

JDG mogą prowadzić osoby, które wykonują usługi, tworzą dobra lub zaliczają się do tzw. zawodów wolnych. Mogą być to np. architekci, lekarze, specjaliści od social mediów, dziennikarze czy szkoleniowcy. Lista zawodów, w ramach których można prowadzić tego typu biznes jest bardzo szeroka. Generalnie rzecz biorąc, JDG przeznaczona jest dla osób chcących “być na swoim”. Mogą tym samym legalnie reklamować swoje usługi czy odliczać koszty, o ile oczywiście są one związane z prowadzonym biznesem i wybierze się odpowiednią formę opodatkowania.
 

Podatnik, który zdecydował się przejść na działalność gospodarczą, ma obecnie do wyboru jedną z trzech form opodatkowania. Musi wybrać ją w momencie zakładania działalności. Każda z nich ma różne uwarunkowania i może być opłacalna tylko w wybranych okolicznościach. To bardzo ważny krok, który zdecyduje, w jaki sposób będziemy rozliczać się z fiskusem. Poniżej opisuję każdą z osobna wskazując na ich mocne oraz słabe strony.
 

Inaczej określana skalą podatkową. Po zmianach, które weszły od 1 lipca 2022, stawka podatku wynosi 12% lub 32%. To, która z nich będzie obowiązująca, zależy od przychodów uzyskiwanych przez firmę. Jeśli są one niższe niż 120 tysięcy w skali roku, wówczas stosuje się pierwszy próg. Jeśli będą one wyższe, wtedy podatnik zostaje rozliczany na podstawie 32% podatku. W ramach takiego rozliczania się obowiązkiem przedsiębiorcy jest prowadzenie jednej z ewidencji księgowych. Można robić to samodzielnie, choć najczęściej korzysta się z pomocy biura rachunkowego.
 

Podatek liniowy wynosi z kolei 19% i jest on stały, bez względu na osiągane przychody w skali roku. Stawka nie zmienia się i w razie braku przychodów, podobnie jak na skali podatkowej, przedsiębiorca nie musi nic płacić. Oblicza się ją na takich zasadach, jak skalę. Od przychodów odejmuje się koszty i wylicza się dochód. To dopiero od tej kwoty należy co miesiąc uiścić stosowną opłatę na konto właściwego urzędu skarbowego.
 

Ryczałt opodatkowuje przychód, przy czym nie można tutaj pomniejszać tej kwoty o poniesione koszty. To polecana forma rozliczania się dla przedsiębiorców, którzy w ramach wykonywanej działalności nie generują żadnych kosztów. Ryczałt posiada różne stawki, w zależności od rodzajów wykonywanych prac. Zawierają się one w granicach od 2% do 17%. Przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję przychodów i jest zobowiązany do wykazywania środków trwałych.

 

Przedsiębiorca, oprócz odprowadzania podatków, będzie także płacił składki na ZUS. Są one płatne do 20 dnia każdego miesiąca. Aby zostać płatnikiem ZUS, należy złożyć stosowny druk do właściwego oddziału. Co ważne, jest to obowiązek przedsiębiorcy – nie można nie płacić ZUS-u. Wyjątkiem są ulgi, które przeznaczone są np. dla osób po raz pierwszy zakładających własny biznes. Aby nie płacić pełnej składki, która jest sporym obciążeniem dla przedsiębiorcy (a jej wysokość jest stale podnoszona), można skorzystać z dwóch możliwości:

Najprościej dokonać tego za pomocą środków elektronicznych, czyli korzystając z rządowej strony internetowej. Aby to zrobić, należy wejść na stronę biznes.gov.pl i podążać za wskazówkami dotyczącymi zakładania działalności. Jeśli nie jesteśmy przekonani, czy przejdziemy przez ten proces bez trudności – warto doradzić się kogoś bardziej doświadczonego lub poprosić o pomoc księgową, która będzie prowadziła naszą ewidencję. Do utworzenia własnej firmy będzie potrzebny także profil ePUAP, który możemy utworzyć posiadając profil zaufany.
 

Decydując się na otworzenie własnego biznesu musimy się przygotować do tego zadania z pełną pieczołowitością. Podstawową kwestią jest wymyślenie nazwy firmy, która będzie przyciągała oko i kojarzyła się z konkretnym rodzajem działalności. Nie ma co do tego większych obwarowań. Nie może być to jednak nazwa wulgarna. Może mieć zawiłą formę i bazować na kreatywności twórcy. To od niej w dużej mierze będzie zależeć, jak będą postrzegać nas potencjalni klienci. Dobra nazwa jest w stanie zwiększyć prestiż firmy i sukcesywnie budować jej pozycję.

Oprócz nazwy ważnymi elementami tworzonej marki jest m.in. logo, które powinno być czytelne, łatwe w zapamiętywaniu i dopasowane do profilu wykonywanej działalności. Można je umieszczać np. na wystawianych fakturach, dlatego nie może być przesadnie szczegółowe i powinno dobrze się kojarzyć. Oprócz tego zadbajmy także o pieczęć firmową, która w niektórych sytuacjach będzie bardzo potrzebna, np. podczas zakładania konta firmowego w banku. 
 

To przede wszystkim duża odpowiedzialność, która ciąży na osobie prowadzącej biznes. Osoba taka nie będzie mogła sobie pozwolić na płatny urlop wypoczynkowy, czy też do kasy zapomogowej w firmie. Duża zagwozdką są także zmiany podatkowe, które są bardzo często modyfikowane przez rządzących. Wejście niektórych przepisów może utrudniać prowadzenie działalności, a innym razem je ułatwiać. Osoba musi być zatem na to przygotowana, także pod względem merytorycznym. Ze względu na częste korekty prawa, dużą popularnością cieszą się usługi biur księgowych i doradców podatkowych.

Osoba prowadząca firmę musi samodzielnie odprowadzać poszczególne podatki i dbać o to, aby opłaty na czas trafiały na konta odpowiednich instytucji. Minusem prowadzenia działalności jest także konieczność płacenia obowiązkowego ZUSu i składki zdrowotnej. JDG można jednak w każdej chwili zawiesić lub zamknąć.
 

Polacy są przedsiębiorczy. Każdego dnia w Polsce około 1000 osób zakłada swoją firmę. Część tych statystyk dotyczy prowadzenia JDG. Obecnie istnieje ok. 2,5 miliona jednoosobowych działalności gospodarczych, z czego część z nich jest zawieszona i pozostaje nieaktywna. Założenie swojego biznesu to dla wielu osób atrakcyjna alternatywa dla pracy na etacie. Niektórzy nie mają również wyjścia i muszą zakładać swoją firmę, choćby ze względu na obwarowania prawne pewnych zawodów.