Wcześniejsza emerytura – komu się należy?

SPIS TREŚCI

Emerytura jest wypłacanym co miesiąc świadczeniem pieniężnym. Przysługuje ono osobie ubezpieczonej, która rozwiązała stosunek pracy. Emeryturę przyznaje się po przepracowaniu odpowiedniej liczny lat oraz po osiągnięciu wyznaczonego przez prawo wieku.

Aktualnie standardowy wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Niektóre osoby są bardziej uprzywilejowane i mają prawo do skorzystania z wieku emerytalnego wcześniej. Bardziej szczegółowe zasady odnoszące się do warunków uzyskania wcześniejszej ustawy są opisane w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zobacz, komu dokładnie przysługuje wcześniejsza emerytura. Jakie warunki trzeba spełnić, aby móc się o nią ubiegać? Zaczynamy!

Co to jest wcześniejsza emerytura?

Wcześniejsza emerytura przysługuje osobom, które urodziły się w latach 1949–1968 i pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do 31 grudnia 2008 roku muszą jednocześnie spełniać następujące warunki:

mają wiek emerytalny, który zależy od płci oraz rodzaju pracy;
mają udokumentowane okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;
mają udokumentowany staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (informacja musi znajdować się na świadectwie pracy);
nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego OFE lub za pośrednictwem ZUS-u złożą wniosek o przekazanie zgromadzonych na rachunku środków na rzecz budżetu państwa.

Czym jest praca w szczególnych warunkach?

Praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wynika z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. Zgodnie z tym artykułem jest to praca o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub o znacznej uciążliwości, czy wymagająca wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Taka praca przyczynia się do przyspieszenia naturalnego procesu zmniejszania się sił pracownika w wyniku czynników zewnętrznych, które występują w środowisku pracy. Żeby taka osoba mogła się starać o przejście na wcześniejszą emeryturę, to czas pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinien trwać 15 lat dla kobiet do osiągnięcia przez nie 55 lat i dla mężczyzn do osiągnięcia przez nich 60 lat. Prace w szczególnych warunkach to między innymi w następujących branżach:

w górnictwie i energetyce,
w hutnictwie i przemyśle metalowym,
w zakładach chemicznych,
w przemyśle drzewnym i papierniczym,
w transporcie i łączności,
w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym,
w przemyśle poligraficznym,
w służbie zdrowia i opiece społecznej,
wykonywane na statkach żeglugi powietrznej i w portach morskich,
w hutnictwie,
przy przetwórstwie azbestu, produkcji ołowiu i kadmu.

Do tej listy należy również dołączyć prace:

wykonywane przez dziennikarzy (pod warunkiem objęcia ich układem zbiorowym dziennikarzy),
wykonywane w Najwyższej Izbie Kontroli oraz pracowników organów kontroli państwowej i administracji celnej,
nauczycieli, wychowawców oraz innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela,
żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Granicznej i Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli nie spełniają warunków lub utracili prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.

Jeszcze jeden warunek

Praca wykonywana w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinna zgadzać się z wykazem A i B zawartym w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dodatkowo również powinny znajdować się na wydanym pracownikowi świadectwie pracy. Praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i pełnym wymiarze czasu pracy.

Czy osobom wykonujących działalność twórczą lub artystyczną przysługuje prawo do emerytury?

Wcześniejsza emerytura dla osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną należy się twórcom i artystom, którzy urodzili się w latach 1949–1968 i nie są członkami OFE lub złożą wniosek o przekazanie środków tam zgromadzonych na rzecz budżetu państwa. To jednak nie są jeszcze wszystkie warunki. Muszą one również osiągnąć wiek emerytalny wymagany dla pracowników wykonujących działalność twórczą i artystyczną. Wymagane jest też posiadanie stażu pracy. Dla kobiet jest to 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat. Niezbędne jest również co najmniej 15 lat działalności artystycznej lub twórczej. To jedna z możliwych sytuacji. Przejdźmy teraz do drugiej.

Wcześniejsza emerytura należy się także twórcom i artystom, którzy urodzili się po 1948 r. i nie są członkami OFE lub złożą wniosek o przekazanie środków na rzecz budżetu państwa, a którzy osiągnęli wiek emerytalny dla pracowników wykonujących działalność twórczą i artystyczną i do 1 stycznia 1999 r. osiągnęli wymagany staż wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.

Ile wynosi wiek emerytalny dla osób, które wykonują działalność artystyczną lub twórczą?

Wiek emerytalny dla osób, które wykonują działalność artystyczną lub twórczą wynosi odpowiednio:

40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn w przypadku wykonywania zawodu tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera;
45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn w przypadku wykonywania zawodu solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych;
55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn wykonujących zawód muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych lub klawiszowych, a także operatora obrazu filmowego oraz fotografika.

Reguły przejścia na wcześniejszą emeryturę różnią się w zależności od wykonywanego zawodu.