Kartony – historia, rodzaje i zastosowania

Przed wynalezieniem pudła kartonowego w transporcie towarów dominowały drewniane skrzynie. Podobnie, jak obecnie, były dość drogim opakowaniem i nie nadawały się do masowej produkcji. Pudła kartonowe były znacznie lżejsze i prostsze w obsłudze, dlatego też przyjęły się w codziennym użytku. Do roku 1900 drewniane skrzynie zostały całkowicie zastąpione kartonami transportowymi z tektury falistej.

Wszystkie drogi prowadzą do ChinTak naprawdę teorii o powstaniu kartonu jest kilka, ale niewątpliwie jego historia rozpoczyna się w Chinach. W I i II wieku n.e. Chińczycy z dynastii Han używali arkuszy przetworzonej kory z drzewa morwowego do pakowania i przechowywania żywności. To właśnie im przypisuje się wynalezienie papieru. Papier, druk i tektura powoli wędrowały na zachód dzięki szlakowi jedwabnemu i kontaktom handlowym pomiędzy Europą i Chinami.

Uważa się, że tektura trafiła na teren Europy znacznie wcześniej. Informacja ta pochodzi z podręcznika drukarskiego autorstwa Theodore'a Low De Vinne, protoplasty typografii i Josepha Mixona – drukarza. Z informacji tam zawartych wynika, że tektura była używana W Europie do druku i pisania, a nie dopiero jako opakowanie.

Pierwszy karton pojawił się w powszechnym użytku już w XIX wieku w Anglii. W tym samym czasie rozpoczęła się jego produkcja w Niemczech. Pierwszy udokumentowany przypadek użycia kartonowego pudełka miał miejsce w 1817 roku w niemieckiej grze planszowej „The Game of Besieging”, popularnej strategii wojennej. Niektórzy wskazują, że wynalazcą pudełka kartonowego może być Anglik Malcolm Thornhill, ale niewiele jest dowodów, potwierdzających tę tezę.

Kolejna teoria mówi o tym, że do powstania pudeł kartonowych doszło we Francji około 1840 roku. Pudła tego typu okazały się przydatne do transportu pewnego gatunku ćmy oraz jej jaj z Japonii do Europy. Przez ponad sto lat produkcja pudeł kartonowych była głównym sektorem francuskiej gospodarki. Ich rozpowszechnienie odbyło się za sprawą pudełek na płatki śniadaniowe. Pierwszą firmą, która je wykorzystała dla swoich produktów, był Kellogg. Bracia Kellogg najpierw używali kartonów do przechowywania płatków kukurydzianych, a następnie sprzedawali w nich te produkty masowo. Pierwszy szablon pudełka w postaci pociętych kartonowych pasków, produkowanych oddzielenie, pojawił się w 1890 roku za sprawą Szkota Roberta Gaira.

Do wynalezienia kartonu doszło właściwie przypadkowo. Szkoci mają na swoim koncie sporo wynalazków, więc nie jest niespodzianką, że to oni również brali udział w opracowywaniu kartonów. Robert Gair był drukarzem na Brooklynie, zajmował się produkcją papierowych torebek z nasionami. Do ich wytwarzania potrzebna mu była metalowa bigownica. Praca z bigownicą i przypadkowe przecięcie papieru doprowadziły do odkrycia, że z pomocą cięcia i gięcia można wytwarzać kartonowe pudełka.

W XIX wieku, aby wykonać pudełko składane z jednego arkusza, jego twórcy najpierw nacinali arkusze za pomocą prasy, a następnie ręcznie wykonywali niezbędne cięcia nożem gilotynowym. W rezultacie masowa produkcja składanych pudełek była nieopłacalna. Po pewnym czasie Gair po prostu opracował matrycę aby ułatwić sobie pracę, dzięki której cięcie i bigowanie były wykonywane jednocześnie. To umożliwiło wycinanie około 750 arkuszy kartonu na godzinę.

Początkowo masowo produkowane były składane pudełka z przeznaczeniem do małych przedmiotów, takich jak herbata, tytoń, pasta do zębów i kosmetyki. W 1896 roku Gair pozyskał największego klienta na swoje kartonowe pudełko – National Biscuit Company, czyli Nabisco, który złożył zamówienie na dwa miliony sztuk kartonów. Dzięki tym opakowaniom klienci mogli kupować porcjowane herbatniki, które zachowywały świeżość na długo. Wówczas nastąpił gwałtowny wzrost sprzedaży pudełek na skalę komercyjną.

Zastąpienie papieru tekturą zrewolucjonizowało produkcję składanych pudełek kartonowych. Tektura falista, zwana inaczej plisowaną, opatentowana została w Anglii w 1856 roku. To materiał, wykonany z niebielonych włókien drzewnych z karbowanym arkuszem, przymocowanym do jednej lub dwóch warstw. Jego pierwotnym przeznaczeniem było pełnienie funkcji wyściółki do wysokich kapeluszy. Wynalazek jednak nie został opatentowany, ale za to służył jako materiał, niezbędny w transporcie do 1871 roku. Patent na tekturę falistą wydano dopiero dla Alberta Jonesa z Nowego Jorku. Jones stosował ten surowiec do owijania butelek i kominów latarniowych. Materiał ten chronił je lepiej niż używane dotąd tkaniny. Ponadto był o wiele bardziej higieniczny niż trociny, którymi wypełniano pudła, aby amortyzować uderzenia i chronić towar. W patencie na tekturę falistą opisany jest nowy sposób pakowania, który zapewnia łatwiejszy transport i zapobiega stłuczeniu butelek. Tekst patentu wyjaśnia dalej, że nowa metoda pakowania nie ogranicza się tylko do fiolek i butelek, wskazując, że może być używana do innych przedmiotów. Pierwsza maszyna do produkcji tektury falistej powstała w 1874 roku, a jej twórcą był G. Smythe. Produkowała duże ilości surowca.

Projekt Jonesa został ulepszony przez Olivera Longa, który wymyślił tekturę falistą z arkuszami okładzinowymi po obu stronach, możliwą do złożenia. Utrzymywało to elastyczność i wzmacniało właściwości tłumiące papieru bez utraty kształtu przez fale. I tak powstała tektura falista, która jest znana do dzisiaj, ale jej pełny potencjał nie został jeszcze wykorzystany. Pierwsze pudełka z tektury falistej zostały wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych w 1894 roku przez Henry'ego Norrisa i Roberta Thompsona. Rok później zostały sprzedane firmie Wells Fargo do celów żeglugowych. Ówczesne kartonowe pudła były nie tylko tańsze i lżejsze od tradycyjnych drewnianych pudełek, ale także łatwiejsze do przechowywania. Jednak pomimo swoich niezliczonych zalet pudła te nie zdobyły sympatii przewoźników Wells Fargo, którzy nie ufali ich sile i solidności. Wreszcie lata doświadczeń i ich powszechne stosowanie dowiodło, że pudełka z tektury falistej były idealnym opakowaniem ze względu na swoje cechy: lekkość, uniwersalność, niskie koszty produkcji i wytrzymałość. Pudełka kartonowe stały się popularne na początku XX wieku. Obecnie stanowią jedne z najczęściej wybieranych opakwowań w domu i  w biznesie.

Opakowania tekturowe uległy w ostatnim czasie niewielkim zmianom w związku z trendem proekologicznym. Obecnie powszechne jest wytwarzanie tektury z dużym udziałem włókien pochodzących z recyklingu. Tektura falista jest obecna właściwie na każdym kroku. Opakowanie transportowe z tektury falistej to rodzaj pudła tekturowego, które składa się z karbowanego nośnika falistego i jednej lub dwóch płaskich warstw tektury. Obecnie opakowania z tektury falistej są jednym z najbardziej poszukiwanych rozwiązań, jeśli chodzi o produkcję niestandardowych materiałów opakowaniowych, choć nie zawsze tak było. Proste kartonowe pudełko odgrywa ważną, ale niedocenianą rolę w naszym nowoczesnym społeczeństwie.

Oto kilka interesujących faktów z dziejów pudeł kartonowych:

Tektura falista, jak już wspomniano, składa się z warstwy falistej i grubego papieru, tzw. tektury litej. Tektura lita to płaska, przylegająca do podłoża powierzchnia, pod którą znajduje się specjalny karbowany papier. Tektura falista może być wykonana z kilku różnych profili fal. Ogólnie rzecz ujmując, można stwierdzić, że im większe profile rowków, tym zapewniają większą wytrzymałość na zgniatanie i amortyzację. Mniejsze profile rowków, z kolei, dają większe możliwości strukturalne i graficzne, stosowane w opakowaniach.

Przy wyborze opakowań kartonowych szczególną uwagę zwraca się na gramaturę tektury. Określa ona wartość grubości papieru, użytego do produkcji kartonu, czyli innymi słowy – gęstość kartonu. Im wyższa wartość gramatury, tym większy ciężar tektury, a co za tym idzie – materiał wykazuje lepszą sztywność i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Gramatura tektury jest uważana za jeden z fundamentalnych parametrów tego surowca, z którego produkuje się kartony. Zazwyczaj do dyspozycji klientów są tektury o gramaturze od 280 do nawet 600 g/m2. Jej wartość może uwzględniać zawartość kleju lub nie.

Tektury faliste trzywarstwowe osiągają wartości gramatury 350-600 g/m2, a pierzastowarstwowe 480-900 g/m2 (zdarzają się przypadki, że wartość gramatury oscyluje w okolicach 1600 g/m2). Tektura o niższej gramaturze jest najczęściej stosowana do produkcji różnego typu przekładek i pozostałych akcesoriów kartonowych. Wyższe wartości spotykane są w pudełkach o standardowej wytrzymałości. Wysokiej jakości opakowania kartonowe są produkowane z tektury falistej o gramaturze co najmniej 500 g/m2.

Wszystkie parametry tektury falistej, użytej do produkcji pudeł kartonowych, będą determinowały ich właściwości. Mówiąc o rodzajach pudeł kartonowych, warto najpierw przyjrzeć się typom tektury falistej, które zostały przedstawione w poniższej tabeli.
 

Proces produkcyjny tektury nie może się odbyć bez tekturnicy. Kształt fal tektury nadawany jest przy pomocy specjalnych wałów (pofalowanych cylindrów), a wszystko ma miejsce przy udziale wysokiej temperatury. Maszyna, zwana tekturnicą, to mocno rozbudowany ciąg produkcyjny, który osiąga długość 100-140 m. W jego skład wchodzą różne podzespoły i instalacje, w tym sklejarka, stół grzewczo-suszący, przekrawacz i zespoły segregujące arkusze oraz układające je w stosy. Ciepło, niezbędne do produkcji tektury, jest dostarczane z udziałem kotłów opalanych olejem lub gazem. Proces produkcyjny nie może zakończyć się sukcesem bez zastosowania kleju skrobiowego. Zwoje papieru wprowadzane są do specjalnej sklejarki, która odpowiada za pierwszy moment sklejenia. Następnie podgrzewany materiał przechodzi przez wały. Warto zwrócić uwagę na fakt, że o rodzaju i właściwościach wytwarzanej tektury decyduje rodzaj wykorzystanych w procesie produkcyjnym wałów.
 

Tektura i karton są to materiały, z którymi pewnie masz do czynienia na co dzień. Jeżeli nie w pracy, to z dużym prawdopodobieństwem w domu. Jednak niewiele osób tak naprawdę jest w stanie prawidłowo odróżnić od siebie karton i tekturę. Oba te materiały często występują w postaci opakowań lub okładek książek. Gdy głębiej się nad tym wszystkim zastanowisz, to szybko dojdziesz do wniosku, że nawet Tobie na co dzień te dwa materiały wytwarzane z papieru są niesamowicie potrzebne.

Jednak musisz mieć świadomość, że czymś innym jest karton, a czymś zupełnie odmiennym jest tektura. Nie możesz stosować tych obu nazw zamiennie. Nawet jeżeli jesteś laikiem w tym temacie. Jak odróżnić szybko karton od tektury?

Najważniejszymi różnicami, jakie musimy tutaj uwzględnić jest bez wątpienia grubość i struktura obu wymienionych tutaj materiałów. Zaletą kartonu jest to, że jest elastyczny i jednolity. To właśnie z kartonu najczęściej produkuje się teczki, lekkie pudełka lub pocztówki. Jego standardowa gramatura waha się pomiędzy 160 g/m² a 315 g/m². Karton jest dosyć prostym materiałem do obróbki. Jest też dobrym materiałem do tego, aby coś na nim nadrukować. Dlatego karton jest dobrym wyborem, to tworzenia z niego materiałów reklamowych w wersji tradycyjnej. Często produkuje się z niego również niewielkie pudełka i okładki książek.

Ze względu na to, że tektura jest złożona z kilku warstw określonej masy papierowej i jest ona grubsza niż karton, to ma ona również zupełnie odmienne zastosowania. Tektura jest takim materiałem, którego gramatura jest większa niż 315 g/m². Warto wiedzieć o tym, że tektura jest o wiele mniej elastyczna niż karton. Dlatego bez problemu można ją wykorzystywać do produkowania wytrzymałych i mocnych opakowań. Czasami tworzy się z niej nawet palety produkcyjne.

Może nie miałeś o tym pojęcia, ale tekturę można również poddać obróbce termicznej. Co to oznacza w praktyce? To, że tektura po takich zabiegach ma o wiele większą wytrzymałość na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych. To samo odnosi się również do potencjalnych uszkodzeń mechanicznych. Te właściwości tektury powodują, że jest ona wykorzystywana w branży gastronomicznej i spożywczej. Oczywiście mamy tutaj na myśli tekturę wzmocnioną, czyli poddaną obróbce termicznej.

To właśnie tektura falista wiedzie prym w branży opakowaniowej. Jest jednym z najczęściej wykorzystywanych materiałów. Tektura falista jest złożona z zewnętrznych i wewnętrznych arkuszy papieru. Arkusze zewnętrzne są pofalowane. Stąd właśnie wzięła się nazwa tego materiału opakowaniowego. Tektura falista dzieli się na bardzo wiele rodzajów. Każda z nich ma trochę odmienne zastosowania oraz specyfikację techniczną.

Omówimy je bardziej szczegółowo w dalszej części tego artykułu.
Tektura falista i karton to zupełnie inne materiały. Różnią się między sobą przede wszystkim grubością i podstawowymi właściwościami. Dlatego zanim kupić opakowanie, to warto jest się wcześniej zastanowić nad tym, co tak naprawdę jest Ci potrzebne.

Rodzajów kartonów jest naprawdę mnóstwo. Ich zastosowań również. To samo odnosi się do ich podziału. Co zrobić w takiej sytuacji? Poniżej znajdziesz listę kryteriów, według których tworzone są te poszczególne podziały. Następnie zajmiemy się ich bardziej szczegółowym omawianiem. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu będziesz już dokładnie wiedział, jakie opakowanie kartonowe jest Ci potrzebne do szczęścia.
Kryteria podziału opakowań kartonowych to:

Oddzielnymi produktami, ale też bardzo mocno związanymi z kartonami są tuby kartonowe oraz wyroby z tektury falistej. Je również zamierzamy bardziej przybliżyć w tym artykule.

Klasyfikacja pudeł kartonowych została opracowana przez Europejską Federację Producentów Tektury Falistej (w skrócie FEFCO). Stworzono specjalny katalog, który zawiera w sobie dziewięć kategorii produktów. Modele kartonów, dostępnych w sprzedaży, opisane są za pomocą czterech cyfr, z których dwie pierwsze to numer kategorii. Zgodnie z tą klasyfikacją wyróżnia się następujące kategorie:

Tutaj warto wspomnieć o tym, że kartony występują w naprawdę wielu rozmiarach. Dlatego omówimy je bardzo krótko. Jeżeli chodzi o opakowania kartonowe, to masz do wyboru następujące rozmiary:

​Warto też zapoznać się z naszym katalogiem opakowań fefco.
Jak widzisz wybór kartonów jest naprawdę imponujący. Jednak może to być zarówno wadą, jak i zaletą. Za duży wybór to problem, bo pewnie nie wiesz, co kupić. Dlatego serdecznie zachęcamy Cię do dalszej lektury. Dowiesz się, czym cechują się poszczególne rodzaje kartonów i do jakich zadań mogą się one okazać dla Ciebie przydatne.
 

Kartony, które można złożyć to właściwie podstawa podstaw. Niewątpliwym atutem tego produktu jest to, że gdy już go złożymy, to możemy praktycznie i bezproblemowo przetransportować go w formie złożonej, a następnie wygodnie złożyć już na miejscu, które naszym zdaniem będzie do tego odpowiednie. Obsługa tego kartonu jest bardzo łatwa i intuicyjna. Proces składania trwa bardzo szybko, a w zamian otrzymujemy solidne opakowanie, które sprawdzi się na każdą okoliczność.

Kartony klejone – jak sama nazwa wskazuje – są składane przy użyciu odpowiednio rodzaju kleju. W rezultacie otrzymujemy gotowy produkt, który może już służyć jako opakowanie. Problem tkwi w tym, że taki karton po sklejeniu nie może się już ponownie złożyć. Kwestią dość kontrowersyjną jest także to, jak mocnego kleju użyto do produkcji tego opakowania. Jest jeszcze sprawa związana z odpornością kartonu klejonego. W przypadku nacisków innych przedmiotów o dużej masie możemy mieć słuszne wątpliwości, czy karton to przetrwa i nie rozleci się w trakcie transportowania.

Tutaj również łatwo domyślić się jak następuje składanie tego kartonu – używamy zszywaczy i zszywek, by złożyć razem wszystkie ściany opakowania. Jednakże tutaj mamy bardzo podobny mankament, co w przypadku kartonu klejonego. Mianowicie, już raz po złożeniu nie możemy produktu ponownie rozłożyć. Gdybyśmy mimo wszystko się o to pokusili w efekcie zostalibyśmy z kartonem z dziurami w ścianach. Warto jednak podkreślić, że w praktyce kartony zszywane są zawsze nieco bardziej wytrzymałe od kartonów klejonych.