Sprzedaż wydaje się być banalnie prostą wymianą przedmiotów za pieniądze. Historia tej czynności sięga jednak tysięcy lat wstecz. Wszystko zaczęło się od barteru, czyli wymiany towaru za towar. Z biegiem czasu pojawiać zaczęły się środki płatnicze, którymi mogły być skóry zwierząt, sól, kruszce w postaci grudek a następnie bitych monet. Początkowo wymiana miała charakter lokalny, pomiędzy członkami wspólnoty pierwotnej lub sąsiadujących plemion. Z biegiem lat zasięg transakcji zaczął się zwiększać – towary spławiano na tratwach z nurtami rzek i transportowano karawanami na olbrzymie odległości. Transakcje sprzedaży, aby zapewnić ich uczciwość, miały niegdyś charakter wręcz rytualny a oszustwo mogło ściągnąć na nieuczciwą stronę gniew bóstw. W końcu zwyczaje przekształcane zaczęły być w prawo stanowione a sprzedaż stała się formą umowy regulowaną przez coraz bardziej szczegółowe przepisy.

Zrozumieć umowę sprzedaży

Aby zrozumieć znaczenie reguł Incoterms® warto najpierw zrozumieć czym jest umowa sprzedaży. Sprzedaż to najbardziej powszechna umowa zawierana zarówno między podmiotami profesjonalnymi, między tymi podmiotami a konsumentami, jak i w obrocie nieprofesjonalnym. Jej istota polega na tym, że sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy w zamian za zapłatę ceny. Nie oznacza to jednak, że następuje to od razu. Umowę sprzedaży określa się bowiem jako tzw. czynność konsensualną. Znaczy to tyle, że do jej zawarcia wystarczy samo oświadczenie woli stron sprzedaży – z jednej strony o sprzedaży za określoną cenę, a z drugiej o wyrażeniu na to zgody. Samo wydanie rzeczy nie jest konieczne aby umowę uznać za zawartą. Wydanie i odebranie towaru oraz zapłacenie ceny to już wykonanie umowy i może nastąpić w innym czasie i miejscu.

Aby czynność prawną uznać za umowę sprzedaży, powinna ona określać przynajmniej strony sprzedającego i kupującego, rzecz będąca przedmiotem sprzedaży oraz cenę. Szereg warunków może być między stronami ustalonych w granicach swobody umów. Strony mogą się więc umówić co do miejsca wydania i odbioru towaru, terminu i formy płatności oraz szeregu dodatkowych obowiązków i praw związanych z transakcją. Dokonując transakcji w sprawach życia codziennego oczywiście nie zwraca się na to uwagi, jednak duże profesjonalne transakcje pomiędzy podmiotami z różnych krajów wiążą się z koniecznością ustalenia wielu warunków i spełnienia szeregu obowiązków, w szczególności w zakresie dostawy.
 

Co dokładnie określają wytyczne Incoterms® 2020?

Reguły Incoterms@ 2020 określają warunki transportu dla przedsiębiorców i przewoźników oraz moment sprzedaży i przeniesienia odpowiedzialności ze strony sprzedającej na stronę kupującą.
 

Kto stworzył wytyczne Incoterms®?

Reguły Incoterms® opracowane zostały przez Międzynarodową Izbę Handlu. Międzynarodowa Izba Handlu (International Chamber of Commerce) jest utworzoną w 1919 roku organizacją pozarządową z siedzibą w Paryżu, zrzeszającą przedsiębiorstwa z ponad 100 krajów. Do zadań organizacji należy ustanawianie regulacji, rozstrzyganie sporów oraz lobbing na rzecz polityki wspierającej handel. Tworzone przez ICC reguły nie mają charakteru powszechnie wiążącego, jednak są dobrowolnie stosowane w handlu międzynarodowym stając się pewnego rodzaju standardem. Międzynarodowa Izba Handlu wspiera prace Organizacji Narodów Zjednoczonych, Światowej Organizacji Handlu, G20 oraz wielu innych organów międzynarodowych w zakresie handlu międzynarodowego.

Reguły Incoterms® 2020

Reguły Incoterms® podzielić można na takie, które odnoszą się do wszelkich form transportu oraz takie, który dotyczą jedynie transportu morskiego i wodnego śródlądowego. Łącznie wszystkich podstawowych reguł jest 11:

1. EXW – Ex-works (z zakładu) jest najbardziej korzystnym wariantem dla sprzedawcy. W myśl tej reguły sprzedawca udostępnia towar we wskazanym punkcie – na terenie swojego zakładu, lub w innym uzgodnionym między stronami. Od momentu udostępnienia towaru w tym miejscu kupujący staje się jego właścicielem, przejmuje odpowiedzialność za towar i ponosi dalsze koszty. Sprzedający nie ma obowiązku załadunku.
2. FCA – Free Carrier (dostarczone do przewoźnika) jest regułą, w myśl której sprzedawca jest zobowiązany do dostarczenia towaru do wyznaczonego miejsca i załadowanie na transport kupującego. Od tego momentu ryzyko przechodzi na kupującego, który ponosi również koszty transportu, ubezpieczenia, rozładunku i dalszego transportu do miejsca docelowego.
3. FAS – Free Alongside Ship (dostarczone wzdłuż burty statku) jest przykładem reguły dotyczącej transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego. Sprzedający ponosi koszty i ryzyko transportu ale tylko do momentu dostawy do uzgodnionego portu nadania do burty statku, bez obowiązku załadunku towaru na statek.
4. FOB – Free On Board (dostarczony na statek). Różnica w stosunku do FAS polega na tym, że w tym przypadku sprzedający ma obowiązek załadunku towaru na statek i dopiero od tego momentu ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru oraz koszty jego transportu przechodzą na kupującego.
5. CFR – Cost and Freight (koszt i frach) jest regułą w myśl której sprzedający pokrywa koszty transportu do portu docelowego na pokładzie statku, jednakże to kupujący ponosi ryzyko utraty towarów już od momentu załadunku na statek. Jeśli więc z jakiegoś powodu towar nie dotrze do kupującego, sprzedający nie ponosi odpowiedzialności gdyż uznaje się, iż obowiązek dostawy został spełniony z chwilą załadunku. Z tego względu przy zastosowaniu tej zasady zaleca się kupującemu nabycie ubezpieczenia.
6. CIF – Cost, Insurance and Freights (koszt, ubezpieczenie i fracht) różni się od reguły CFR tym, że w przypadku CIF to na sprzedającym spoczywa obowiązek ubezpieczenia transportu. 
7. CPT – Carriage Paid To (przewóz opłacony do) oznacza, że to sprzedawca opłaca transport do określonego miejsca, jedna od momentu przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi ryzyko przechodzi na kupującego.
8. CIP – Carriege and Insurance Paid (przewóz i ubezpieczenie opłacone do) to reguła podobna do CPT jednakże nakłada dodatkowo na sprzedającego obowiązek opłacenia ubezpieczenia towaru w transporcie.
9. DPU – Delivered at Place Unloaded (dostarczone do miejsca, wyładowane) oznacza pokrycie przez sprzedającego wszelkich kosztów transportu, w tym kosztów rozładunku. Sprzedający bierze na siebie wszelkie ryzyko, aż do dotarcia towaru do portu lub terminalu docelowego. Na kupującego koszty i ryzyko przechodzą po rozładunku.
10. DAP – Delivered at Place (dostarczone do miejsca) jest regułą oznaczającą, że towar musi zostać dostarczony do konkretnego miejsca i o określonym czasie. Na nabywcy spoczywa natomiast obowiązek rozładunku. Reguła DAP nie nakłada obowiązku ubezpieczenia na żadną ze stron, jednak jest to zalecane.
11. DDP – Delivered Duty Paid (dostarczone, cło opłacone). Jest to rozwiązanie najbardziej korzystne dla kupującego. W myśl tej reguły to sprzedawca ponosi wszelkie koszty i ryzyko związane z dostawą towaru, w tym opłaca cła i podatki – także powstające w kraju odbiorcy. Sprzedający powinni dogłębnie rozważyć wyrażenie zgody na zastosowanie tej reguły. Jej akceptacja jest wskazana jedynie w sytuacji dogłębnej znajomości przepisów obowiązujących w kraju nabywcy. Wiąże się dla sprzedającego ze sporym ryzykiem poniesienia nieprzewidzianych kosztów.

Stosowanie Incoterms® na świecie

Wytyczne Incoterms® są szeroko stosowane na świecie. Dzieje się tak, gdyż stosowanie tych reguł pozwala w czytelny sposób podzielić zakres odpowiedzialności strony sprzedającej i nabywającej w zakresie sposobu i kosztów transportu czy podziału ryzyka. Precyzyjne ustalenie miejsca i momentu sprzedaży oraz przeniesienia praw do własności towaru pozwala rozwiać wątpliwości w przypadku ewentualnych roszczeń prawnych.
 

Incoterms® a inne przepisy prawne

Wytyczne Incoterms® stanowią jedynie część całej umowy eksportowej, która powinna określać również inne postanowienia w szczególności przedmiot sprzedaży (towar) oraz cenę, a także sposób płatności, ewentualne kary umowne, itp. Należy zaznaczyć, że reguły Incoterms® są stosowane w zakresie swobody zawierania umów, ale nie mogą naruszać powszechnie obowiązujących norm prawa międzynarodowego i krajowego mających zastosowanie do sprzedaży między podmiotami z różnych krajów.