źródło: https://www.rubicon.com/

Tekturowe kompendium wiedzy

Kartony otaczają nas zewsząd – gdzie nie spojrzysz, napotykasz wzrokiem na coś wykonanego z tektury. Kurierzy rozwożą przesyłki w kartonach, Ikea produkuje część swoich produktów z użyciem tektury. Kawałki kartonów służą jako szablony do wykrojów w branży tekstylnej. No i ten najczęściej spotykany rodzaj: opakowania. Opakowania produktów spożywczych, opakowania kosmetyków, opakowania elektroniki, sprzętów, części do samochodów i do rowerów, elementy do budowy domu. Wszystko sprzedaje się w opakowaniach. 

 

Opakowania mogą być plastikowe, materiałowe, ale przede wszystkim wykonane są one z materiałów wykonanych z papieru – z tektury i kartonu. 

 

Zastanawialiście się kiedyś, skąd wziął się fenomen papierowych opakowań?

Myśleliście nad tym jak są produkowane?

 

Jeżeli tak, to odpowiedzi na te pytania znajdziecie w dzisiejszym wpisie. Jeżeli przeczytacie artykuł do końca, będziecie także wiedzieli:

 

• jakie są rodzaje tektury

• jak powstaje tektura

• skąd się wzięły warstwy w strukturze tektury

• czym się różni tektura falista od tektury litej

• wszystko (a raczej prawie wszystko) o tekturze.

 

Artykuł zawiera w sobie dużo informacji technicznych, ale pisząc go, staraliśmy się, aby był przystępny dla czytającego. Miłej lektury!

Co to jest tektura

Teraz czas w kilku krótkich, wręcz żołnierskich słowach, nakreślić Wam czym jest tektura.

 

Tektura to jeden z najpopularniejszych materiałów używanych do produkcji opakowań. Jest lekka, mocna i wytrzymała, zapewnia doskonałą ochronę niemal dla każdego produktu.

 

Jest to materiał, który wykonany jest (między innymi, ale o tym dalej) z papieru. Jest to najgrubszy spośród materiałów papierniczych – jego grubość waha się od kilku do kilkunastu mm. Tektura klejona jest z minimum dwóch warstw (o warstwach przygotowaliśmy cały rozdział). Wszystko to sprawia, że ​​tektura jest idealnym, zrównoważonym materiałem opakowaniowym.

 

Tektura ma jedną zaletę, która deklasuje całą stawkę kandydatów na podium w dziedzinie opakowań. Tektura jest recyklingowana. Ze zużytej tektury wytwarza się… nową tekturę. 

Krótka historia tektury

Koniec XIX wieku to dla branży opakowań czas przełomowy. W 1856 roku opatentowano w Anglii papier falisty. Tak na dobrą sprawę, sam papier był wykorzystywany już znacznie wcześniej. Każdy z nas pewnie kojarzy te szerokie, odstające kołnierze na średniowiecznych obrazach. Te kołnierze nazywały się kryzami i do właśnie do stworzenia ich tak na dobrą sprawę pierwszy raz użyto papieru falistego. Stosowano go również jako element, który sprawiał, że kapelusze i cylindry stały prosto, nie uginając się pod wpływem swojego ciężaru. 

 

Dopiero po 20 latach, Amerykanin Albert Jones opatentował wykorzystanie tektury falistej jako materiału opakowaniowego. Używał jej do zabezpieczania butelek i lamp naftowych. Albert nie produkował hurtowych ilości tej tektury. Jego praca była żmudna i nie na tyle efektywna, żeby trafiła do mas. Na opakowania z tektury mogli sobie pozwolić jedynie najbogatsi. Dopiero w 1874 roku skonstruowano pierwszą maszynę, która była w stanie wyprodukować duże ilości tektury falistej. 

 

Rok 1874 był również kluczowy z innego powodu. Oliver Long, opracował nową metodę produkcji. Jego rozwiązanie zakładało, że kartony usztywniające tekturę falistą będą się znajdowały z dwóch stron, a nie jak w pierwotnym projekcie – z jednej. Z takiego rodzaju tektury korzystamy po dziś dzień.

 

Tak jak Archimedes odkrył kiedyś przez przypadek prawo wyporności cieczy, tak i przez przypadek w historii opakowań nastąpiła rewolucja. Końcem XIX wieku właściciel fabryki, która zajmowała się produkcją tektury, wynalazł produkcje papierowych pudełek na skalę masową. Jak, zapytacie? Jeden z jego pracowników, źle przeciął partię materiału, z której miały zostać wykonane worki na nasiona. Przedsiębiorczy Gair, zamiast zwolnić swojego pracownika, opracował metodę, dzięki której można było hurtowo wycinać i naginać tekturę. 

Zastanawiacie się, co było pierwszym produktem w tekturowym pudełku? Ciastka! Cóż mogło być lepszym produktem do spopularyzowania papierowych opakowań na masową skalę?
 

Jedno z pierwszych opakowań, źródło: https://www.rubylane.com/
 

Co więcej: papierowe pudełka dostarczyły dodatkowego nośnika reklamowego. Skończyły się czasy papieru i sznurka. Firmy mogły wybierać opakowania i nadrukować na nich swoje reklamy. Opakowania zaczęły być elementem polityki wizerunkowej firm. Już w XIX wieku wiadomo było, jakie to istotne. Jeżeli Ty też to wiesz i chcesz stworzyć opakowania, które Twoi klienci zapamiętają na zawsze, zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą. 

Podstawowe rodzaje tektury

Rodzajów tektury jest mnóstwo. Wynika to głównie z tego, że produkty, które są z niej zrobione, mają wiele zastosowań. Na razie skupimy się na dwóch głównych rodzajach – tekturze falistej i tekturze litej. 

 

Zaczniemy od wskazania różnicy między tekturą litą a falistą. 

 

Tektura lita, to gładki materiał o gęstej strukturze. Wyróżnia się przede wszystkim sztywnością i wytrzymałością. Jest odporna na przebicia, przez co zabezpiecza zawartość, lub rzeczy, które się za nią znajdują przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz czynnikami atmosferycznymi. Pomimo tego, że tektura lita jest sztywna, jest jednocześnie materiałem szalenie elastycznym. Tektura falista z kolei, nie jest jednolita – składa się z warstw zewnętrznych, będących zazwyczaj gładkim papierem. W jej przekroju poprzecznym możemy również zauważyć fale. W zależności od specyfikacji i wielkości fale te mają różną wysokość. Możliwość wybrania spośród mnogości rodzajów, jest niewątpliwym atutem tektury falistej. 

źródło:

 

Oprócz podziału na tekturę litą i falistą, tekturę możemy podzielić również ze względu na kolor i strukturę. Na rynku dostępne są tektury białe, kredowe i techniczne. Oczywiście tych podziałów jest znacznie więcej – można, chociażby podzielić ją ze względu na przewagę materiału, który został użyty do jej produkcji. Dzisiaj jednak skupimy się przede wszystkim na tekturze falistej, bo to właśnie z niej tworzy się opakowania. 

Tektura falista

 

Materiał wykonany z wytrzymałej pulpy papierowej nazywany jest tekturą. Materiał ten możemy spotkać, chociażby w opakowaniach od mleka, chusteczek papierowych – generalnie w przypadku produktów spożywczych i higienicznych. 

 

Tektura falista jest jednak materiałem o innej strukturze. Tak jak już wspomnieliśmy wcześniej, składa się z kilku papierowych warstw. Najczęściej wykorzystuje się model, w którym zastosowano trzy warstwy – dwie płaskie, gładkie warstwy zewnętrzne i warstwa środkowa. Warstwa środkowa to nic innego niż wykonana z tekturki fala, która w przekroju przypomina harmonijkę. Taki układ wpłynął na polepszenie właściwości tekstury. Dzięki temu stała się ona dużo bardziej wytrzymała niż pojedynczy, płaski arkusz. Przez to, że całość wykonana jest z masy papierowej, ten lekki materiał jest przyjazny środowisku. Przez to, że można go wytwarzać z makulatury, jego cena jest również relatywnie niewielka. 

Jak wygląda tektura falista?

 

Każdy myśląc o tekturze od razu ma przed oczami brązowy kawałek materiału. Taka właśnie forma rzeczywiście występuje najczęściej. Na szczęście, dostępna jest ona w rozmaitych kolorach, bo jej struktura umożliwia pokrywanie jej farbą. Dodatkowo, w zależności od potrzeb można dopasować zarówno kształt jak i jej rozmiar. Sprawia to, że tektura falista może znaleźć zastosowanie nie tylko jako klasyczny karton przeprowadzkowy. Umożliwia to przygotowanie unikalnych opakowań czy chociażby pudełek na prezenty. Tutaj można podejrzeć nasz wpis, w którym pokazane zostały alternatywne metody użycia kartonów.

 

Jak powstaje tektura falista?

 

Celulozownia to zakład przemysłowy, zwykle dużych rozmiarów, który przetwarza drewno, zrębki i inne produkty z drewna na miazgę przy użyciu, między innymi, procesu Krafta. Kraft, to działanie, dzięki któremu wiórki drewniane zamieniają się w mocny i odporny papier. Jest to proces chemiczny, do którego używany jest między innymi siarczan sodu. Produktem końcowym w celulozowni jest wysuszona miazga w formie beli, w branży mówi się na nią miazga rynkowa.

 

Do produkcji miazgi używa się włókien z dowolnej rośliny i drzewa. Ważne jest jednak to, że każde drzewo daje włóka o różnych wytrzymałościach i jakości. Dla przykładu: drzewa liściaste mają (zazwyczaj) krótkie włókna, w wyniku czego papier z nich wykonany jest słabszy. Mają jednak potężną zaletę – papier wykonany z drzewa liściastego jest gładki i nieprzejrzysty – bardziej nadaje się do zadrukowywania. Drzewa iglaste z kolei, mają dłuższe włókna, które powodują, że produkt z nich wykonany jest znacznie trwalszy. To właśnie one najczęściej używane są do produkcji tektury falistej. 

 

Do produkcji miazgi używa się także makulatury. Poddane recyklingowi stare gazety i inne produkty papierowe zyskują nowe życie, stając się ponownie użyteczne. 

 

Miazga rynkowa nie jest substancją, którą od razu można przekształcić w papier. Następny etap odbywa się już w papierni, to właśnie tam powstaje produkt, z którego można wykonywać tekturę. Proces wytwarzania papieru jest taki sam dla każdego rodzaju produkowanego papieru i nie jest zależny od wielkości maszyny. Masa włóknista, poprzez ściskanie i ubijanie w dużej kadzi, rozbija włókna na drobne frakcje, zmiękczając je. Na tym etapie dodaje się wybielacze i klejonki. Wybielacze odpowiadają za stopień przezroczystości produktu końcowego, klejonki z kolei wpływają na rodzaje atramentów, które w przyszłości będą reagowały z papierem. Kolejnym krokiem jest odprowadzenie nadmiaru wody z masy. Ostatnim etapem jest sprasowanie prawie gotowego papieru pomiędzy wałkami wełnianego filcu, gdzie również zostaje on pozbawiony resztek wody. Gotowy produkt trafia do fabryki, która zajmuje się tworzeniem tektury. Jak ona powstaje, pokażemy na podstawie tektury falistej – to proces znacznie bardziej skomplikowany niż produkcja tektury litej. 

 

Opisany materiał trafia do tekturnicy, skąd następnie przemieszczany jest do specjalnych cylindrów. Tam w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury materiał zmienia swój kształt i staje się falowany. W późniejszym etapie trafia on w miejsce, w którym następuje klejenie. Ze względu na właściwości materiałów, które biorą udział w tym procesie, odbywa się on w odpowiednio wysokiej temperaturze. Najczęściej używanym klejem, jest klej skrobiowy. Pofalowany fragment tektury skleja się z linerem, czyli zewnętrzną warstwą papieru. W ten oto sposób otrzymuje się tekturę dwuwarstwową. Aby uzyskać tekturę trzywarstwową, dokleja się drugi liner. Kolejnym krokiem jest sztancowanie. Sztancowanie, to – tłumacząc z polskiego na polski – wykrawanie tektury. Specjalne ostrze tnie arkusze zgodnie ze specyfikacją danego zamówienia. Niektóre maszyny mogą wykonywać otworowanie, inne ciąć pod finezyjnymi kątami. W dobie dzisiejszych szalonych kształtów jest to nieocenione.

 

Jeżeli myśleliście, że to już koniec, to mamy dla Was niespodziankę – są jeszcze dwa, bardzo ważne etapy produkcji tektury falistej na pudełka. Pierwszy z nich to bigowanie. Jest to proces, który powoduje, że tektura jest wgniatana w miejscach zagięć, dzięki czemu nie ma problemu ze złożeniem pudełka i może to zrobić każdy. 

 

Kolejnym, już ostatnim etapem jest kaszerowanie, czyli nakładanie dodatkowej warstwy zadrukowanego papieru. Jaki w tym sens? Ano taki, że dzięki temu, zwiększają się możliwości graficzne, a sam druk jest dokładny i wyraźny.

 

Jeżeli ktoś się zgubił (albo znudził, ale w to nie wierzymy), podczas czytania tego opisu, mamy tutaj małą ściągawkę. 

 

1. Uzyskanie masy papierowej

2. Materiał trafia do tekturnicy, gdzie ulega pofalowaniu.

3. Klejenie i nakładanie linera.

4. Nakładanie kolejnych warstw.

5. Sztancowanie, czyli wykrywania tektury.

6. Bigowanie, czyli tworzenie miejsc zagięcia.

7. Kaszerowanie – nakładanie warstwy papieru z nadrukiem

Tektura ma warstwy

Kojarzycie ten tekst ze Shreka? „Cebula ma warstwy i ogry mają warstwy”. To my jeszcze od siebie dodamy, że tektura ma warstwy. Chociaż my osobiście wolelibyśmy tak jak Osioł, porównać tekturę do tortu, a nie do cebuli. Stosując tę analogię, możemy uznać, że linery to biszkopt, a falowane arkusze tektury to kremy. Wiadomo, im więcej warstw, tym tort jest grubszy i trudniej go kroić. Tak też jest z tekturą. Im tektura ma więcej warstw, tym trudniej ją zniszczyć – jest grubsza i mocniejsza. Tektury produkowane mają od dwóch warstw aż do siedmiu. Najczęściej spotykana jest tektura 3 warstwowa – dwa linery i jeden arkusz falowany wewnątrz. Poniżej pokazujemy, jak w przekroju wyglądają poszczególne rodzaje warstw i gdzie znajdują swoje zastosowanie. 

 

1) tektura 2-warstwowa – to materiał, który jest całkowicie biodegradowalny. Najczęściej wykorzystywany przez firmy kurierskie. Chętnie kupowany do magazynów i hurtowni.

 

2) tektura 3-warstwowa – tak jak pisaliśmy wcześniej, to tektura o strukturze liner – tektura falowana – liner. Stosowana głównie jako element zabezpieczający. Nie tylko w domach i firmach, które zajmują się sprzedażą szklanych opakowań, ale również w budownictwie. Jest izolatorem akustycznym i termicznym.

 

 

Tektura trójwarstwowa jest najczęściej używaną tekturą, dlatego zasługuje na swój własny podział na rodzaje i w ten oto sposób mamy:

 

• tektury o fali B (grubość ok. 2,5-3,0 mm)

Stosuje się je w produkcji małych pudełek.
 

• Tektury o fali C (grubość ok. 3,5-4,0 mm)

 

Stosuje się w produkcji pudełek o dużej wytrzymałości. Alternatywa dla tektury 5-warstwowej.

 

• tektury o fali E – mikrofala (grubość ok. 1,1-1,7 mm)

 

Tektura ta znajduje zastosowanie w przy produkcji małych opakowań. Tektura o bardzo estetycznym wyglądzie.

 

3) tektura 5-warstwowa – materiał, który składa się z trzech linerów i dwóch warstw tektury falowanej. Tektury występują w kolorze naturalnym, ew. jednostronnie lub dwustronnie białym. Wytrzymałość zależy od rodzaju papierów użytych w produkcji.

 

Ze względu na układ fal, tekturę pięciowarstwową dzielimy na dwa rodzaje

 

• tektury o układzie fal: BC (grubość ok. 6,0-6,5 mm),

 

Bardzo wytrzymała tektura. Idealna do opakowań o dużej wytrzymałości.

 

• tektury o układzie fal:  EB (grubość ok. 3,7-5,0 mm)

 

 

Tektura ta znajduje zastosowanie w przy produkcji pudełek o dużej wytrzymałości. Alternatywa dla tektury 5-warstwowej fali BC.

 

Tak jak sami widzicie, a i my po wielokroć to powtarzaliśmy, rodzajów tektury jest mnóstwo. Nie poruszyliśmy nawet zgadanień związanych z tekturą litą, z możliwościami tektury czy jej alternatywnych zastosowaniach. Zapraszamy do śledzenia naszego bloga – napewno pojawi się jeszcze wpis w tym temacie.