SPIS TREŚCI
Zwykle patrzymy na materiały opakowaniowe z czysto praktycznego punktu widzenia. Interesuje nas jak wytrzymała jest tektura, jak taśma się klei lub jak folia zapobiega zawilgoceniu. Ale są ludzie, którzy tworzą niesamowite dzieła sztuki ze zwykłych materiałów opakowaniowych.
Kartonowa sztuka i jej początki
Nie ulega wątpliwości, że styl, estetyka, a nawet forma sztuki nie są objęte żadną definicją, dlatego artyści znajdują wszechstronne możliwości wyrażania siebie poprzez trójwymiarowe rzeźby z kartonu.
Ważnym elementem definiującym sztukę kartonową, choć niekoniecznie w tradycyjnych kategoriach, jest współczesna moda na bycie eko. Społeczeństwa na całym świecie dążą do tego, aby prowadzić życie bardziej spójne z naturą. Tutaj na scenę artystyczną wkracza tektura, będąca materiałem jak najbardziej przyjaznym dla środowiska.
Ze względu na rodzaj surowca, z którego produkowany jest karton, rzeźby z tego materiału nadają się do recyklingu, co z kolei odpowiada powszechnej potrzebie korzystania ze źródeł odnawialnych w każdej dziedzinie życia. Z tego też powodu tekturowe rzeźby są często postrzegane jako zielona i ekologiczna.
Techniki wykonywania rzeźby z kartonu
Źródlo: youtube.com/bethanythiele
Trójwymiarowe kartonowe rzeźby
Dzięki umiejętnościom artystów pracujących z tekturą, ten powszechnie dostępny materiał, który w naszych domach występuje zazwyczaj pod postacią pudełek w różnych rozmiarach, zamienia się w piękne i misterne dzieła sztuki, pokazując swoją wszechstronność i nieskończone wiele możliwości wykorzystania. Wśród artystów rzeźbiarzy, którzy pracują z tekturą można wymienić takie nazwiska jak:
- Peeta,
- Ana Serrano,
- David Sleeth,
- Daniel Agdag,
- Kiel Johnson,
- James Lake,
- Tom Sachs,
- Chris Gilmour,
- Johnny Morris,
- Ann Weber i wielu innych.
Nowoczesna sztuka kartonowa
Z tektury powstają obecnie prawdziwe dzieła sztuki, poczynając od klasycznych zabawek, kostiumów i ubrań, a kończąc na rzeźbach poruszających kwestie tożsamości, kultury popularnej, a nawet polityki. W słynnym na całym świecie projekcie, Dismaland Banksy stworzył wejście bezpieczeństwa – z realistycznymi wykrywaczami metali – w całości z tektury. Była na tyle realistyczna, że wiele osób przez nią przeszła w celu weryfikacji. To chyba najlepszy dowód na to, że kartonowe rzeźby czeka świetlana przyszłość. O ile nie zostaną poddane recyklingowi.
Jakie kartony sprawdzą się w sztuce?
Artystyczne zastosowanie kartonów klapowych
Produkt, o którym mowa posiada klapy, które są mniejsze niż ściany. Jeśli dodatkowo równo przetniemy te klapy nożyczkami, to uzyskamy prostokąty, które mogą być samodzielnymi elementami pracy plastycznej. Dzieci w szkole podstawowej często wykonują proste projekty, na których często przewijającym się motywem jest dom. Taka przecięta część kartonu może służyć do stworzenia tego domu – wystarczy, że wytniemy z niej prostokąt i trójkąt. Wówczas mamy zarówno sam budynek jak i jego dach. Naklejamy te części kartonowe na kartkę bloku technicznego, a następnie możemy je pokolorować, dodając też takie elementy jak chociażby drzwi, okna czy komin. Na pozostałej przestrzeni kartki możemy nanieść tło, narysować rzekę, łąkę, słońce, itp.
Warto też wspomnieć o tym, że zarówno kartony klapowe w całości, jak też podzielone na mniejsze elementy mogą skutecznie służyć jako części większej instalacji artystycznej. Pomysł na pracę: z elementów drucianych tworzymy podobiznę człowieka w skali 1:1. Przybieramy tę sylwetkę w zniszczoną kurtkę, stary kapelusz, brudne spodnie z dziurami, buty dobrane nie do pary. Następnie w rękę naszego „człowieka” dajemy mu karton. Praca odzwierciedla problem ubóstwa i bezdomności.
Co ciekawe, już od wielu lat niepotrzebne kartony wykorzystywane są w przedszkolu, między innymi po to, aby rozbudzić artystyczną wyobraźnię małych dzieci. Można bowiem wykorzystać kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt takich kartonów, by zachęcić dzieci do wspólnego tworzenia z nich nowych kształtów. Przykładowo przy pomocy nauczycielki dzieci mogą skleić takie kartony w kształt zwierząt – żyrafy, kota, krokodyla, itd.
Artystyczne zastosowanie kartonów wykrojnikowych
Tutaj także możemy mówić o zastosowaniu produktu w kontekście rozwijania wyobraźni i artystycznych umiejętności dziecka. Wystarczy bowiem, że taki karton wykrojnikowy – również po wcześniejszym ozdobieniu jego wewnętrznych ścian – może służyć jako domek dla ludzików wcześniej wykonanych przez dziecko z różnych materiałów. To daje możliwości nie tylko do współpracy grupy maluchów w przedszkolu ale też do stworzenia kreatywnego projektu w szkole podstawowej.
Artystyczne zastosowanie tub kartonowych
Czy takie tuby też mogą służyć w pracach artystycznych dzieci? Jak najbardziej! Przykładowo takie tuby mogą służyć jako kominy – czy to wtedy, kiedy sklejamy większy, tekturowy domek czy też kominy na statku. Dzięki tubom dziecko może stworzyć nietypowe kształty, a także wykorzystywać je do tworzenia pojazdów. Ale to tylko część z możliwych szerokich zastosowań.
Sztuka z materiałów opakowaniowych
Rzeźby z kartonu
Amerykański artysta Mark Langan tworzy prace rzeźbiarskie z kartonu, do których powstania zainspirowały go krzywizny i faktura tektury. Artysta przenosi skromne tekturowe opakowanie do kategorii sztuki, a w jego pracach widać szacunek dla natury. Wszystkie jego „obrazy” składają się z kartonu zebranego z okolicy, w której mieszka. Co ciekawe, Mark Langan nie używa komputera do wizualizacji swoich prac, tylko szkicuje je na papierze i układa każdy element jak puzzle. Kawałki tektury są cięte, układane w stosy i sklejane nietoksyczną substancją. Jego dzieła można znaleźć w salach konferencyjnych firm w całych Stanach Zjednoczonych. Jeżeli chcesz poznać artystę lepiej, zajrzyj na jego stronę: www.langanart.com
Kolejnym artystą, który w oryginalny sposób wykorzystał kartonowe opakowania, jest Berni Valenta. Pochodzący z Monachium grafik stworzył komplet stu kartonowych karykatur zwierząt oraz ludzi. Do swoich prac użył opakowań po płytach. Wszystkie jego prace mają podobny kształt i wielkość. Całą galerię możesz obejrzeć tutaj.
Kolejny na lnaszej liście jest Kiel Johnson – inżynier papieru i rzeźbiarz tworzący z kartonu. Międzynarodową sławę zapewniła mu praca dla najbardziej rozpoznawalnych marek na świecie, takich jak Disney, Adobe, czy Toshiba. Co jednak sprawiło, że artysta stał się tym, kim jest? Biografia Kiela Johnsona zaczyna się tak, jak biografie wielu innych twórców. Urodził się w artystycznej rodzinie. Jego rodzice mieli otwarte umysły i zwinne ręce. Kiel od dzieciństwa tworzył w każdym materiale, jakim chciał. Potem poszedł na studia artystyczne. I… coś poszło nie tak.
Kiel Johnson w szkole artystycznej zajmował się rzeźbą. Jednak przez cały czas czuł, że coś nie gra. Że istnieje wielka rozbieżność między projektami, które rysował, a gotowymi rzeźbami, które tworzył z metalu i stali. Jak powiedział w wywiadzie udzielonym GSM Magazine, "Czułem się, jakbym pracował w szkole handlowej, a nie w akademii sztuk pięknych. Dopiero gdy skończyłem szkołę i chciałem naprawdę zacząć rzeźbić, zacząłem bawić się tekturą. W zasadzie stało się tak dlatego, że byłem zbyt spłukany, żeby pozwolić sobie na inne materiały. A zawsze było mnóstwo leżącej wokół tektury. Podczas pracy zdałem sobie sprawę, jak szybko i jak wielkie rzeźby jestem w stanie tworzyć z kartonu. I w końcu zsynchronizowałem swój ołówek z nożem do cięcia kartonu. Poczułem, że to naprawdę miało sens!"Odnalezienie życiowej ścieżki było więc dla Kiela Johnsona momentem odkrycia kartonu jako artystycznego tworzywa. I momentem, gdy zaczął inspirować się dziwnymi odkryciami, zbiegami okoliczności i przypadkiem.
Daniel Agdag jest rzeźbiarzem i twórcą filmów animowanych. W swojej pracy używa tylko kartonu , kleju i ostrego nożyka. W ten sposób tworzy szkielety swoich niesamowitych konstrukcji. Sposób ich wykonywania wymyślił sam australijski artysta. Proces tworzenia kartonowych pojazdów i maszyn jest podobno bardzo prosty . Natomiast rezultaty tej prostej pracy są naprawdę szalenie skomplikowane.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć o angielskim rzeźbiarzu Chrisie Gilmour, który specjalizuje się w hiperrealistycznych przedmiotach naturalnej wielkości wykonanych wyłącznie z kartonu i kleju. Chris tworzy swoje rzeźby z prostego, ale znaczącego materiału jakim jest tektura falista. W jego pracach najciekawsza jest przepaść między tanim, wyrzucanym materiałem a wielkością ostatecznej produkcji. Efektem końcowym “recyklingu” tego materiału, są niezwykłe i realistyczne rzeźby. Więcej prac artysty możesz zobaczyć na stronie artysty: www.chrisgilmour.com
Sztuka z masy papierowej
Karton w nowej odsłonie – zainspiruj się
1. Stojak na telefon z tektury
Link do projektu:
Stojaki na telefon z kartonu jest bardzo praktyczny i ekologiczny. Łatwo możesz przetrzymywać na nim telefon, a także ładować go, gdy znajduje się on w stojaku.
2. Kartonowe biureczko dla dzieci
Link do projektu:
Projektantka wnętrz Lauren McGrady i Pascal Ruelle zgłosili swój udział w globalnym konkursie "Out of the box" zorganizowanym przez firmę Samsung i Dezeen. Zadanie konkursowe polegało na zmianie przeznaczenia pudełka na telewizor firmy Samsung i stworzeniu z niego przedmiotu domowego użytku, przedłużając żywotność opakowania. Konkurs miał na celu zwiększenie świadomości ekologicznej wśród klientów firm. Para projektantów stworzyła kartonowe biurko dla dzieci, które ma zachęcać najmłodszych do ćwiczenia zarówno prawej, jak i lewej półkuli mózgu. Umożliwia ono odrabianie lekcji, ale także zachęca dzieci do kreatywności w czasie wolnym, a rodzice nie muszą się martwić o zniszczenie cennych mebli. Konstrukcja została stworzona z wykorzystaniem większości pudełka i składa się z prostych czynności montażowych, które nie wpływają negatywnie na estetykę.
3. Tekturowe biurko stojące Refold
Link do projektu:
Projekt Refold to elastyczne, składane, przenośne, niedrogie i w 100% nadające się do recyklingu biurko, które zostało zaprojektowane tak, że może słuzyć na kilka sposobów. Wykonane w całości z kartonu biurko może utrzymać ciężar przeciętnej osoby. W 100% nadaje się do recyklingu, waży zaledwie 6,5 kg i w ciągu kilku sekund składa się do postaci samodzielnej walizki, co zapewnia maksymalną mobilność i łatwość przechowywania. Kartonowe biurka Refold nadają nowy wymiar hot deskingowi. Możliwość przenoszenia zapewnia elastyczność i wspomagają współpracę. Dzięki temu w ciągu kilku minut można stworzyć unikalne miejsce pracy i dostosować je do zmieniających się potrzeb.
4. Biurko i krzesełko
Link do projektu:
Kartonowe biurko i krzesło to niezwykle praktyczny i ekologiczny mebel. Stworzony z kartonu i korka jest niezwykle wytrzymały. Umieszczony w pokoju dziecinnym nie tylko będzie świetnym miejscem do odrabiania lekcji, ale również do zabawy. Każde dziecko może przyozdobić takie biurko samodzielnie i mieć radość z tworzenia.
5. Kartonowy byk
Link do projektu:
Kartonowy byk to niezwykle oryginalna reklama stworzona dla firmy Smurfit Kappa, produkującej opakowania z tektury falistej. Piękna i niezwykle starannie wykonana rzeźba symbolizuje piękno i siłę surowca.
Jakie rodzaje tektury wykorzystuje się w sztuce?
Tektura falista – lekka i sztywna tektura falista została po raz pierwszy zastosowana w Stanach Zjednoczonych w 1871 roku. Jej sztywność wynika z faktu, że powstaje z kilku arkuszy papieru falistego wklejonych między arkusze tektury. Różne rodzajów fal można ze sobą łączyć, aby uzyskać tekturę falistą o wybranych cechach. Najpopularniejszym
Tektura jednostronna – jest to cienka tektura, która najlepiej sprawdza się do dekoracji. Można z niej tworzyć kolaże, obrazy czy może posłużyć do tworzenia mniejszych, ozdobnych elementów dla większych projektów.
Tektura o strukturze plastra miodu – jest to najbardziej solidny i wytrzymały materiał ze wszystkich. Co więcej, jest też bardzo lekki i występuje w kilku grubościach. To z niej wykonywane są klasyczne pudła kartonowe.
Tuleje spiralne – inaczej są to tekturowe tuby i kątowniki. Ten rodzaj tektury jest bardzo zwarty i bardzo solidna, a przez to trudny lub wręcz niemożliwy do przecięcia nożem.
Jak więc widzisz, wszelkie opakowania, czyli tak zwana makulatura, również może zostać ponownie wykorzystana i przerobiona na coś pięknego. Na świecie istnieje wielu artystów, którzy wykonują niezwykłe dzieła właśnie z kartonów pochodzących z recyklingu, gazet, papieru czy tektury falistej. Ty również możesz spróbować swoich sił i sprawdzić swoje artystyczne zdolności. Wszystko czego potrzebujesz to odrobina chęci i pomysłu, bo materiały na pewno znajdziesz w domu.
Kilka pomysłów na stworzenie czegoś fajnego z kartonu
Wyroby rękodzielnicze z kartonu
- Tajemnicza ścianka do zabaw. To jedna z najbardziej pomysłowych idei, która bazuje na użyciu zwykłego tekturowego fragmentu kartonu. Wystarczy wykonać dwa otwory na dłonie, najlepiej w dolnej części kartonu. Na górze tektury rysujemy duże koło, które będzie imitować buźkę. Zadaniem dziecka będzie przyklejenie wyciętych wcześniej i pomalowanych: oczu, ust i nosa. Mało komu udaje się zrobić to w sposób perfekcyjny! Zniekształcona buźka będzie powodem do dużego zadowolenia oglądających. Zabawa może być przeprowadzona zarówno w warunkach domowych, jak i w przedszkolu.
- Papierowa gitara, która naprawdę gra. Niezwykle pomysłowym przedmiotem, który może zostać stworzony z kawałka bezużytecznego kartonu jest gitara. Co prawda będzie ona niewielkich rozmiarów, ale to zawsze coś! Wycinamy z kartonu wzór gitary o długości kilkudziesięciu centymetrów. Następnie tworzymy mini-pudło rezonansowe i przytwierdzamy mocno napiętą żyłkę. Papierowa gitara będzie wydawać z siebie prawdziwe dźwięki.
- Trzymacz do kartek papieru. Jeśli często zdarza Ci się drukować w domu, to kolejnym ciekawym rozwiązaniem będzie organizer do bryzy papierowej. Z kartonu wycinamy podstawę, elementy wzmacniające i odrysowane dłonie. Całość kleimy substancją na gorąco, a między papierowe dłonie wkładamy kartki papieru. Tak przygotowany organizer, a ujmując to ściślej – trzymacz, będzie ekologicznym sposobem na urządzenie swojego biura.
Meble z kartonu
- Regał kartonowy. Wystarczy wybrać dosyć mocne kartony, ułożyć jeden na drugim wcześniej klejąc ich boki. Stworzymy miejsce do tymczasowego przechowywania ubrań, dokumentów czy zabawek – niewiele trudząc się przy procesie twórczym. Wiele zależy oczywiście od jakości opakowań kartonowych. Te, które są zbyt miękkie po prostu nie będą się do tego celu nadawać.
- Kufer z tektury. To pojemny przedmiot, który pomieści w swoim wnętrzu wiele niewielkich przedmiotów, których składowanie jest z różnych powodów nieintuicyjne. Aby zrobić taki kufer, musimy użyć dwóch kartonów. Jeden będzie stanowić podstawę i pojemnik, drugi zaś domknie całość. Kuferek wymaga klejenia i zaginania wieka, tak aby miało ono wypukły kształt. Można całą konstrukcję wzmocnić tasiemkami i zamknięciem rzepowym.
- Zabawkowy stoliczek. Ostre ranty tradycyjnych mebli mogą być zwyczajne niebezpieczne dla małych dzieci. Jeśli jesteśmy na etapie wyposażania pokoju malucha, to warto stworzyć coś niezwykłego z kartonowego pudełka. Ciekawym pomysłem jest biurko – albo stoliczek – wykonany z tektury. Należy posiadać przynajmniej kilka wytrzymałych egzemplarzy pudełek, aby stworzyć z nich lekki – i bezpieczny dla pociechy – pierwszy w życiu mebel. Możemy być tym samym spokojni, że nasza pociecha nie zrobi sobie krzywdy podczas zabawy. Czas na kupienie właściwych mebli jeszcze przyjdzie!
Sztuka z kartonu
- statek z kartonu,
- zamek papierowy,
- ażurowa ramka na zdjęcie,
- płaskorzeźba o dowolnym kształcie,
- maska imitująca antyczną rzeźbę,
- wazon na kwiatki,
- pojazd szynowy,
- greckie kolumny,
- stojak dekoracyjny,
- igloo z tulei kartonowej,
- tekturowe zabawki,
- papierowy telefon stacjonarny,
- makietę z budynkami,
- sowę z rurek kartonowych.
Papieroplastyka
- Formy płaskie papieroplastyki z kartonu: wycinanki regionalne, wyklejanki plastyczne, tworzenie wzorów ażurowych w kartonach,
- Formy przestrzenne papieroplastyki z kartonu: modelarstwo, origami i kirigami, papier-mâché.
Domki z kartonu