SPIS TREŚCI
Któż nie marzył w życiu choć raz, żeby zostać krewetką? Poczuć życie w małych czułkach i przemierzać dno morza… No, może znajdzie się parę takich osób. Jeśli jednak intrygują was krewetki… Albo inne nietypowe perspektywy postrzegania świata dostępne dzięki papierowi, tekturze i kartonowi, serdecznie zapraszamy do lektury!
Źródło: boredpanda.com
Karton, tektura i papier kojarzą się przede wszystkim z gładką powierzchnią. To arkusze, kartki, bele czy rolki. Jednak z tego samego materiału można wyczarować także przestrzenną bryłę. Na przykład pyszczek i pancerzyk krewetki. I to nie tylko składając, gnąc i sklejając. Sposobem na uczynienie z papieru i kartonu plastycznej masy jest właśnie wykorzystanie papier mâché.
Spis treści
Zanim jednak zagłębimy się w tajniki krewetkowego umysłu, przyjrzyjmy się podstawom. Na początek warto dowiedzieć się jak wymówić nazwę papier mâché. Papier mâché, czyli tego tajemniczego tworzywa, w które przemienia się karton.
Gdy poznaliśmy już słowo-klucz, czas otworzyć sezam pełen niezwykłych papierowych form – rzeźb, masek i innych fantastycznych konstrukcji z masy papierowej.
Zwierzęta z papieru
Autorką krewetkowej głowy, która towarzyszy nam od pierwszego akapitu, jest Liz Sexton. Amerykanka wychowała się w artystycznej rodzinie. Dzięki temu już w dzieciństwie rozpoczęła eksperymenty z różnymi materiałami. Jednak w centrum jej zainteresowania były zawsze te najbardziej naturalne, ekologiczne i łatwo dostępne tworzywa – papier, tektura i karton.
Kontakt z nieznanym
Artystkę zawsze fascynowała natura i dzikie zwierzęta. Obserwowała uważnie, jak ludzie traktują środowisko przyrodnicze. I jak coraz trudniej spotkać miejsca nienaruszone ludzką działalnością. Miejsca odpowiednie dla zwierząt. Dlatego też na tych tematach postanowiła skupić się w swojej praktyce artystycznej.
Liz Sexton poszukiwała sposobu, żeby umożliwić ludziom nawiązanie kontaktu ze światem zwierząt. Jak sama wyjaśnia:
„Tworzę rzeźby z papier mâché inspirowane światem przyrody. Niemal wszystko, co robię, zostało pomyślane jako interaktywne – są to maski, lalki teatralne, albo po prostu obiekty – wszystkie one powstały, żeby je zakładać, przenosić, albo ich dotykać.”
Jej rzeźby i maski głów zwierząt są wykonane właśnie z papierowej masy. Są bardzo realistyczne, jednak wykonane w powiększeniu.
Źródło: boredpanda.com
Dlaczego jednak Liz Sexton postanowiła tworzyć maski zwierząt z papierowej masy, a potem eksponować je w przestrzeni publicznej?
Krewetkowa głowa
Artystka bardzo często przedstawia zwierzęta należące do zagrożonych gatunków. Szczególnie ciekawe są tutaj zwierzęta morskie. Mocno przykuwają uwagę przeniesione do suchego, miejskiego otoczenia.
Źródło: boredpanda.com
Artystka tworząc maski robi w ludzkim świecie miejsce zwierzętom, które na codzień są dla ludzi niewidzialne. Dzięki papierowym maskom otwiera przestrzeń zwierzętom często traktowanym przez ludzi jak przedmioty, albo zupełnie pomijanym.Przez umieszczenie w ludzkim kontekście i nadanie im ludzkich rozmiarów, papierowe twarze zwierząt stają się nagle niepokojąco widoczne.
„Osoba nosząca maskę skrywa się za maską przedstawiającą głowę zwierzęcia w skali większej niż naturalna. Dzięki temu staje się ona tak samo człowiekiem z głową zwierzęcia, jak i zwierzęciem z ludzkim ciałem. Jest bardzo ciekawym obiektem, z którym można wejść w interakcję.”
Ludzie, odbierając zwierzętom ich naturalne miejsca do życia muszą zrobić dla nich miejsce w swoim świecie. Czy maski z papier mâché przedstawiające realistyczne głowy zagrożonych gatunków to dobry pomysł, żeby o tym przypominać?
Papierowe techniki
Zostawmy jednak na chwilę kwestię tematyki proekologicznych masek i rzeźb. I przyjrzyjmy się nieco bliżej samej papier mâché – papierowej masie, którą wykorzystuje nie tylko Liz Sexton. Co sądzi o tym materiale sama artystka?
„Papier-mâché jest medium niesamowicie uniwersalnym, dostępnym i wywierającym mały wpływ na środowisko. Wszystko, czego potrzebują to papier, gips i czas potrzebny na wysychanie.”
Między innymi z tych względów tworzywo jest szeroko wykorzystywane. Używa go wielu artystów profesjonalnych. Ale także tych całkiem amatorskich. Papierowa masa jest często i żartobliwie nazywana „przeżutym papierem”.
Źródło: tenor.com
Ta wszechstronna masa papierowa została wymyślona w Chinach. Już w drugim wieku naszej ery była wykorzystywana jako tworzywo przez ludowych artystów. Wykonywano z niej elementy ozdobne, a nawet meble i hełmy.
Zajrzyjmy więc jeszcze głębiej. Co zatem kryje się pod powierzchnią realistycznie wykończonych masek Liz Sexton? Z czego właściwie są zrobione?
Źródło: pepito.pl
Papier mâché może powstawać na dwa sposoby. Pierwszy to nakładanie na siebie warstw papieru i kleju. Drugi to modelowanie z masy papierowej. Na czym polegają obie techniki?
Papier i klej
Pierwsza metoda tworzenia papier mâché to sztuka tworzenia z warstw papieru i kleju, gipsu albo krochmalu. Masa najczęściej składa się z wcześniej użytego papieru. Musimy jednak wiedzieć, że rodzaj papieru ma znaczenie. Do wykonania maski z papier mâché z nakładanych na siebie kartek najlepsze będą następujące rodzaje papieru:
- papier_pakowy albo papier ksero eko- jeśli chcemy uzyskać naturalnie wyglądającą powierzchnię w stylu ekologicznym
- papier kraftowy – jeśli zależy nam na konkretnym kolorze, albo bardziej szlachetnym i ozdobnym wykończeniu
- najprostszy papier ksero – jeśli chcemy uzyskać gładką, białą powierzchnię, idealną do wykończenia kolorowymi farbami lub pozostawienia w bieli
Technika warstwowego tworzenia rzeźby z papieru nie jest skomplikowana. Kluczem jest przygotowanie papieru, formy i dużej ilości odpowiedniego kleju.
Źródło: youtube.com
Na przygotowaną formę nakłada się warstwami posmarowany klejem papier. Technika jest dość pracochłonna i czasochłonna. Trzeba zaczekać, aż dokładnie wyschnie każda następna warstwa papieru. I powtórzyć oklejanie aż do uzyskania odpowiednio grubej maski.
Modelowanie
Drugi sposób tworzenia masek z papier mâché to modelowanie. Tutaj kluczem do sukcesu jest papierowa masa. Składa się ona z rozdrobnionego i namoczonego w wodzie papieru. Trzeba pomieszać go z klejem lub gipsem oraz sproszkowaną kredą.
Technika modelowania jest nieco trudniejsza niż nakładanie na siebie poklejonych pasów papieru. Jednak technika ma również swoje zalety. Tak przygotowana masa papierowa może upodabniać się do wielu surowców. Może wyglądać jak glina, drewno, kamień, a nawet jak… Skóra nosorożca!
Ucieczka nosorożca
Japonia to kraj, w którym regularnie zdarzają się trzęsienia ziemi. W związku z tym pracownicy ogrodów zoologicznych muszą być przygotowani na nieoczekiwane wyzwania. Co stało by się, gdyby nagle nosorożec uciekł z wybiegu otwartego przez nieszczęśliwie położony uskok tektoniczny?
Nie tak dawno świat obiegły zdjęcia dokumentujące dramatyczną akcję. Z Ueno Zoo w Tokio uciekł bowiem ogromny nosorożec.
Źródło: observers.france24.com
Na szczęście nikomu nic się nie stało. Groźny nosorożec był bowiem wykonany z papier mâché, a napędzany dwoma pracownikami tokijskiego Zoo. Na szczęście w trakcie ćwiczeń wszyscy uczestnicy zdołali świetnie wczuć się w swoje role.
Źródło: bbc.com
Nosorożec został otoczony. Najpierw narzucono na niego siatkę. A następnie został uśpiony za pomocą końskiej – albo nawet większej – dawki środka uspokajającego.
Japońskie Zoo kilkukrotnie wcześniej próbowało przeprowadzić podobne ćwiczenia. W poprzednich wzięli udział pracownicy przebrani w futerkowe kostiumy zwierząt. Niestety zostały one udaremnione przez publiczność, która salwami śmiechu uniemożliwiała skuteczne przeprowadzenie akcji ratunkowej.
Podsumowanie
Papier mâché to bardzo uniwersalne tworzywo. Sprawdza się w zabawach przedszkolaków i poważnej praktyce artystycznej. Jak się przekonaliśmy, papierowa masa może również znaleźć swoje miejsce w ćwiczeniach zapewniających bezpieczeństwo mieszkańcom wielkich miast! Jego historia też jest niezmiernie ciekawa. Przyjemność jej opowiedzenia zostawimy sobie jednak na inną okazję. Zapraszamy wkrótce!
